“Болор цом” наадмын эхний гурван байрт шалгарсан шүлэг

Ц.Хулан / Тэргүүн байр /

Би -Цагаан Дарь Эх

Нямсүрэн Цагаан Шүхэрт болсон
Наранцацралт Сандуйн жүд болсон
Намуухнаар хожмоо би
Цагаан Дарь Эх болноо!
Шүүдрээр нэрсийм шиг тунгалагхан гэж хорвоог би санасийм
Шүлгээр бус өөрөөр ярьдагтай нь хэл амаа олсонгүй
Бүгдийн түрүүнд ээж минь л өрөвдөж сэм уйлаад болохгүй нь
Бүсгүй амьтныг ачилдаг
Цагаан Дарь Эх болноо
Хоосрошгүй танан бумбанаасаа цутгаж
Хонгор ижий үрс үрсээ цэцэг шиг ургуулдаг байтал
Хонгор ижийн тэнцүүхэн ургуулсан тэр цэцгүүд
Хотлоороо яагаад нэгэн зүгт найгадаггүй юм гэж гайхахдаа би
Цагаан Дарь Эх болноо
Арван наймтын идэр цогцоо жийнсрэгийн элс шиг нурааж
Алс ойртоо одох харгуй, чулуу бүхэн дээр цацаж зулсныг,
Алмай үр биднийхээ эндүүрэл эндүүрлийн шанд
Алдаршингуй хар гэзгээ мөнгөөр цувиж бурханд өр төлснийг
Анзаарсандаа би
Цагаан Дарь Эх болноо

Шагжтивийн хамаг амьтан эхдээ мөргөнө гэж би горьдсийм
Шандуурлын далайд живсэн хүмүүс ижийтэй манатай явдгийм байна
Шалдрайхан дусал би ч тэдэн дунд хөвж л яваа
Шаралхсандаа би
Цагаан Дарь Эх болноо…
Дунд нь бороо шиг орж холилдсон
Дунгуй орчлонд хүнийхээ төрлөөс
Дуртайдаа би салаагүй юм шүү
Дэлэнгүй ч үрээ тэжээх шувуунаас
Уучлал гуйгаад би эргэж ирнэ
Дэгдэх хөлгүй ч үрдээ яарах могойноос
Адис аваад би эргэж ирнэ!
Үйзэн цэнхэр уулнаас туурь үлдэж
Үйтэн хуар талаас буурь хоцорч
Дэлхий нурахаас өмнө би олон олон ирнэ!
Тэмтэрч үзээгүй лусын бараа,
Тэнгэрт үзэгдээгүй луун дунаас ч цочоохгүй гэхдээ
Тэврээсээ үрээ салгах дургүй
Ялгуун ялгуун тэрбум байтугай
Ядаж ганцхан өөрийн ээжийн ачийг хариулсан
Энэ л цагт би эргэж ирнэ
Энэнээс наана, түүнээс цаана
Би цагаан Дарь Эх байнаа!

М.Уянсүх / Дэд байр /

Ирж буцахын зааг дээр бичсэн тонгорог ирт шүлэг

Тэнгэртэй төрсөн нь тэнгэр болдоггүй
Тэнгэрийн хуулийг тэнэгүүд сөрдөггүй
Ухаантай төрсөн нь ухаанаа гээдэггүй
Ухаантны зовлон тэнэгт байдаггүй

Инээд шиг эмгэнэл инээдэнд ханадаггүй
Нулимс шиг хагацал нулимсанд цаддаггүй
Хэдийдсэн хорвоо хэнээс ч айдаггүй
Хатуудсан тавилан хаадыг ч тойрдоггүй

Мэдрэлийн эмчийн надад зөвлөсөн
Мэдээжийн жорыг би уухгүй
Хор өгсөн ч асууж лавлахгүй
Хожмын үнэнийг бусдаас нуухгүй

Түймэр шиг шатсан нуринги орчлонг
Түйвээх самууныг би өдөөсөн
Өдөөсөн тэр л түймрийн галд
Өөрөө шатах хөгжүүн тавилантай

Үлэмжийн гунигт энэ л зовлонг
Үхлээр сольж…би хэнэггүй инээнэ
Үзэсгэлэнт охид нь эмгэд болоход
Үснийх нь ширхэгээр шүлэг бичнэ

Н.Гантулга / Гутгаар байр /

Гэгээрэл, мөн чанар, эх орон

Салхины эрчимлэг долгион бодлын цээлд шувуу болох
Сарны зөөлөн урсгал сэтгэлийн цаана аянга адил гялбах
Хамаг хүчээрээ дуулсан дуу минь газрын цээжинд цуурайлахаа болих
Харанхуйд асаасан дэнгийн гэрэл тэнгэрийн хөмсгөнд сүүмэлзсээр байх
Гэгээрэл, мөн чанар, эх орон
Арван тавтай охидын догдлол энгэрийн халаасанд хавчуулагдан халуу дүүгэх
Адуу хоносон хөндийн жавар зүүдний эдлэнд унаж, дотроосоо шатаж гэрэлтэх
Намар оройн будрах цас үсний үзүүрт тогтож, өдөр сараар хайлахгүй удах
Надад дурласан бүсгүйн харц үүлэн чөлөөний нар мэт гэнэт далдаас төөнөх
Гэгээрэл, мөн чанар, эх орон
Хэзээ ч уулзаагүй ээждээ зориулсан андын минь шүлэг
Хээрийн салхитай сэвэлзсэн энгэр цээжийг минь норгох
Урсгал голын чулуунд хайр энэрлээ шингээсэн хүлэг морь
Улирлын сайханд цаг хугацааны мөнгөн сэрүүлэг дуугарахыг хүлээх
Гэгээрэл, мөн чанар, эх орон
Ертөнцийг таньсан гэмээр марал буга уулсын тэртээгээс манантан үзэгдэхэд
Ерийн нэгэн сайхан ижий хүүгээ саравчлан Дорно зүгт хараа бэлчээх
Өлмий доороос ногоо ургах нь үүлсийн цаана сарнисан орон зайн тунгалагт мэдрэгдэж
Өнгөт орчлонд юм бүхэн утга учиртайг сануулан нэгэн цэгт л огтлолцох
Гэгээрэл, мөн чанар, эрх орон.